مالیات بر ارزش افزوده چیست و چگونه محاسبه میشود؟

مالیات بر ارزش افزوده چیست ؟

مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات ها می باشد و یکی از منابع درآمد دولت محسوب می شود. فرمول مالیات بر ارزش افزوده، بر اساس ارزش افزوده ایجاد می شود و در مراحل مختلف تولید یک کالا و یا ارائه خدمات، تعیین می‌شود. پرداخت مالیات بر ارزش افزوده توسط مصرف کننده نهایی می باشد. طبق آخرین قوانین مالیاتی سال 1401، محاسبه ارزش افزوده با استفاده از خوداظهاری مالیاتی در سامانه ارزش افزوده صورت می پذیرد و همچنین مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، 15 روز پس از پایان هر فصل تعیین شده که برخی مواقع مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده توسط سازمان امور مالیاتی تمدید نیز می شود.

برای تعریف دقیق تر از ارزش افزوده می توان گفت که افزایش ارزش پولی کالا در طر مراحل تولید آن می باشد. با گذشتن کالا از هر مرحله از تولید، ارزشی به آن اضافه می شود که به آن ارزش افزوده گفته می شود.

تعریف قانون از مالیات بر ارزش افزوده مالیات غیر مستقیمی می باشد که تفاوت بین کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری شده در یک دوره معین می باشد.

نحوه ی محاسبه ی مالیات بر ارزش افزوده چندان کار سختی نیست و بدین گونه که مودیان، مالیاتی را که پرداخت کرده‌اند از مالیاتی که از خریدار گرفته‌اند کم می‌کنند و در آخر مبلغ باقی مانده را تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امورمالیاتی کشور پرداخت می‌کنند. در ادامه مطالب در مورد نحوه محاسبه آن بیشتر توضیح خواهیم داد. 

شرکت تامین فلات در نظر دارد با ارائه کالاهای اصل و اورجینال، مشتریان عزیز را در مسیر یک خرید خوب و با کیفیت یاری نماید. همچنین این شرکت در نظر دارد با تحویل سریع و به موقع کالاهای درخواستی و سفارش اداری مشتریان آن ها را از دریافت فاکتور رسمی بهره مند سازد. مشتریان عزیز می توانند جهت خرید عمده کالاها و محصولات و لوازم اداری خود از شرکت تامین فلات که یکی از مراکز پخش در شهر تهران می باشد و همچنین اطلاع از قیمت ها، با کارشناسان فروش این شرکت تماس حاصل نمایند.

انواع مالیات بر ارزش افزوده 

سه نوع مالیات بر ارزش افزوده در قانون است که در ادامه به شرح هر کدام خواهیم پرداخت.

مالیات بر ارزش افزوده تولیدی 

در مالیات بر ارزش افزوده تولیدی، اعمال مالیات هم بر فروش کالاهای مصرفی و هم فروش کالاهای سرمایه ای صورت می پذیرد. این بدان معنی است که واحد اقتصادی با خرید کالا هیچ اعتبار مالیاتی کسب نخواهد کرد.

مالیات بر ارزش افزوده مصرفی

کلیه هزینه های سرمایه گذاری ناخالص مالیات در ارزش افزوده نوع مصرفی به دلیل این که بر طبق کالاها و خدمات مصرفی است، حذف می شوند.

مالیات بر ارزش افزوده درآمد

در این نوع از مالیات بر ارزش افزوده که مالیات بر فروش تولید خالص کالاها می باشد و پس از کسر هزینه استهلاک به سرمایه‌گذاری خالص، ارزش افزوده از نوع درآمد به آن تعلق خواهد گرفت. 

مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است ؟

یکی از سوالاتی که بسیار پرتکرار می باشد این است که مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است ؟ 

در جواب این سوال که مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است می توان گفت مالیات بر ارزش افزوده تا سال 1400 به صورت 3 درصد عوارض و 6 درصد مالیات محاسبه می‌شده است. اما پس از دائمی شدن مالیات بر ارزش افزوده اظهارنامه ارزش افزوده به صورت مجموع مالیات و عوارض و با نرخ 9 درصد برای تمام کالاها محاسبه می‌شود. با این تعاریف تعدادی از کالاها هستند که یا با نرخ متفاوتی باید مالیات ارزش افزوده را پرداخت کنند و یا از این مالیات معاف هستند.

روش محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده از دو روش معمول در دنیا استفاده می شود. 

روش تفریقی مستقیم 

در روش تفریقی مستقیم برای بدست آوردن مالیات بر ارزش افزوده ابتدا لازم است مابه التفاوت خرید و فروش را بدست آورده و سپس عدد بدست آمده را در نرخ مالیات بر ارزش افزوده ضرب کنید. در این روش هر مرحله ای از خرید و فروش مسئولیت پرداخت مالیات بر ارزش افزوده ای که ایجاد کرده است را به عمده خواهد داشت.

روش تفریقی غیر مستقیم

نحوه ی محاسبه ی مالیات بر ارزش افزوده در ایران به صورت تفریقی غیر مستقیم می باشد. در این روش که به آن روش صورت حسابی و یا اعتباری نیز گفته می شود، خریدار در هنگام خرید کالا به غیر از هزینه ماده ی اولیه کالا مبلغ مالیات بر ارزش افزوده آن را نیز پرداخت می کند. همچنین در هنگام فروش کالای خود می بایست علاوه بر بهای کالای مشمول مالیات، مالیات بر ارزش افزوده را نیز از خریدار دریافت نماید و ما به التفاوت مالیات پرداخت شده و گرفته شده را تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان مالیاتی کشور پرداخت نماید.

در صورتی که مالیات پرداختی از مالیات محاسبه شده بیشتر باشد، می توانند مبلغ اضافی را به دوره مالیاتی بعد موکول کنند و یا مبلغ اضافی را از سازمان امور مالیاتی کشور دریافت نمایند. 

نحوه ی محاسبه مالیات بر ارزش افزوده 

نحوه ی محاسبه ی مالیات بر ارزش افزوده را با یک مثال توضیح خواهیم داد. 

برای مثال یک شرکت مواد خام خود را با قیمت 2.000.000 ریال خریداری می کند که مالیات بر ارزش افزوده آن به مبلغ 180.000 ریال خواهد بود و خریدار باید آن را به دولت پرداخت کند و در نهایت مبلغ مواد خریداری شده 2.180.000 ریال خواهد بود. 

شرکت محصولات تولید شده را با قیمت 5.000.000 ریل به فروش می رساند که مالیات بر ارزش افزوده آن 450.000 ریال خواهد بود و جمع کل فروش مبلغ 5.450.000 ریال می باشد. 

در این حالت شرکت مابه التفاوت مالیات پرداختی و دریافتی خود را محاسبه کرده و مبلغ 270.000 ریال به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می کند. 

در نهایت محصولات تولید شده توسط فروشنده با قیمت 10.000.000 ریال به فروش می رسد که مبلغ مالیات آن برابر با 900.000 ریال خواهد بود که مبلغ نهایی آن 10.900.000 ریال می باشد. توزیع کننده در این مرحله مبلغ 450.000 ریال را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت خواهد کرد. 

نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی

مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت دوره‌های 3 ماهه یا فصلی محاسبه و پرداخت می‌شوند. برای مثال یک فروشنده می بایست هر 3 ماه یک بار مالیات بر ارزش افزوده‌ای که از خریداران خود را دریافت کرده با سازمان امور مالیاتی تسویه حساب کند. مهلت تسویه‌حساب مالیات بر ارزش افزوده تا 15 روز پس از دوره می باشد. برای مثال مالیات فصل بهار باید تا 15 تیرماه همان سال تسویه شود و در صورت عدم تسویه‌حساب تا مهلت مشخص شده، برای افراد خاطی مطابق قانون جریمه در نظر گرفته می‌شود. همچنین افرادی که مشمول دریافت مالیات بر ارزش افزوده از مشتریان خود می باشند باید در کنار دریافت گواهی ثبت‌نام مالیات بر ارزش افزوده، در موعد مقرر و از طریق سامانه مالیات بر ارزش افزوده به نشانی evat.ir، اظهارنامه مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده خود را کامل و به سازمان امور مالیاتی ارسال نمایند.

مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟

• واردکنندگان
• صادرکنندگان
• کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و صنعتی
• ارائه‌دهندگان خدمات حسابداری، حسابرسی، دفترداری و خدمات مالی
• حسابداران رسمی شاغل و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
• ارائه‌دهندگان خدمات مشاوره ای و مدیریتی
• ارائه‌دهندگان کلیه خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای مانند سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و طراحی سیستم
• هتل‌ و مهمان‌پذیر
• بنکداران، عمده‌فروش‌، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها
• نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی
• مؤسسات حمل‌ونقل موتوری و باربری؛ زمینی، دریایی و هوایی (غیر از مؤسسات حمل مسافر)
• مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور
• مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی
• فروشندگان طلا و جواهر
• فروشندگان آهن‌آلات
• صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌
• صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
• صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
• چاپخانه‌داران
• صاحبان دفاتر اسناد رسمی
• صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی، دفاتر خدمات دولت الکترونیک و دفاتر خدمات الکترونیک شهر
• صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
• چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
• اغذیه‌فروش‌های زنجیره‌ای با مالکیت یا نام و نشان تجاری واحد
• صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
• بهره‌برداران از معادن

کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده

لیست کالاها و خدمات معاف از مالیات شامل موارد زیر می باشد. 

• محصولات کشاورزی
• دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل
• انواع کود، سم، بذر و نهال
• آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
• کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
• کالاهای اهدایی به‌صورت بلاعوض به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید هیئت‌وزیران و حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا
• کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد می‌شود
• اموال غیرمنقول
• انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توان‌بخشی و حمایتی
• خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع قانون مالیات‌های مستقیم
• خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، مؤسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجـاز و خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس
• خدمات حمل‌ونقل عمومی مسافری درون و برون‌شهری جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی
• فرش دستباف
• انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آئین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش‌وپرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد
• خوراک دام و طیور
• رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد
• اقلام با مصارف صرفاً دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی بر اساس فهرستی که بـه پیشنهاد مشـترک وزارت دفاع و پشـتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد.